Беседа за Адам Загаевски – лауреат на СВП 2018)
— 16 август, 2018Адам Загаевски е еден од водечките гласови во современата светска литература, автор, кој ужива неподелен углед меѓу најрелевантните имиња од современата критика, поттикнувач на зголемен интерес кон творештвото на источно-европските и словенските писатели – поет (со објавени 13 поетски книги), есеист, професор, прозен автор.
Роден на крајот од Втората светска војна, во 1945 год, во Лвов (тогаш во Полска, а денес во Украина), тој се смета за дел на полската Генерација 68 или полскиот Нов бран во литературата, но неговото авторско писмо искажува една апартна позиционираност и автентична црта, останувајќи невкалапливо (и при тоа, безвременско) по однос на било каква постоечка и при тоа претенциозна жанровска или поетичка определба и класификација.
Суптилна проткаена со присуството на една длабока медитативност, себе-запрашаност и склоност кон философска контемплација – при тоа, постојано отворена за нови потраги, патишта и себе-преиспитувања, лириката на Загаевски, од друга страна задржува една несекојдневна емпатија, чувственост и меланхоличен тон, што никого не го оставаат рамнодушен, додека, од друга страна, ја негува и потребата за истражување и инкорпорација на една своевидна поетика на тишината и култ кон притивнатото, но бездруго, моќно пеење, наспроти самодопадливата логореја на развревените, божемни поети на денешницата. Тој, во една песна, впрочем, и самиот еретички признава „Без тишина, немаше да има ниту музика“.
„Големата драма на 20 век не’ соочува со два вида интелект: резигнираниот и запрашаниот. Сомнежот е поезија за резигнираните. Додека, поезијата е потрага, бесконечно талкање“ – пишува Загаевски во еден од своите есеи.
Поезијата на Загаевски стои настрана од помодната врева и опседнатост со појавното, ефемерното, вулгарно историското и вулгарно политичкото. Таа е, напротив, сублимирана лирика – во одбрана на правото на носталгија, длабоката, лична рефлексија, сонот за идеалниот град (а имал прилика да живее и да пее за неколку од нив, како Париз и Краков). Песните на Загаевски се обележани од длабокото, исконско сочувство со загубата, со нелагодата на обескоренетоста, селидбеноста, односно, трансценденталната невдоменост.
Оваа суштествена и бездомничка константа, која сурово го следи битисувањето на современиот човек (а која е изворно дијагностицирана од страна на филозофите М. Хајдегер и Ѓ.Лукач), моќно и впечатливо одекнува во стиховите на Загаевски: „Зошто мора секој град да стане Ерусалим, а секој човек – Евреин?“, при што, во истото реторичко прашање и симболичен пресврт, Библијата и Холокаустот се престорени во универзален човеков архетип.
Загаевски, на својот лирски грб, стоички го носи поливалентниот крст на сопственото национално, историско, епохално потекло, судбински обележаната година на своето раѓање, која се поклопува со крајот на последната светска војна, но, за жал, не и со нејзиниот конечен завршеток (како што, на пример, сведочи и песната „Обиди се да пееш за осакатениот свет“, создадена по рушењето на кулите близначки во Њујорк, 2001 г). Загаевски е сензибилен сведок и прониклив опсерватор на современата драматика на човековото битисување, поет, кој, при тоа, извонредно балансира помеѓу двата фатални екстреми (што и самиот ги посочува во еден од своите инспиративни есеи): претераната и егоцентрична обземеност со себеси, опасно блиска до нарцистичкиот порив – но, и исто толку, погубната екстровертна понесеност на поетот со светот и неговите вулгарно појавни и прагматични преокупации.
Наместо тоа, Загаевски претпочита една автентична (секако не и парадна) поетска објава по мерка на човекот, навидум, едноставен исказ, натопен со хуманизам и топло сочувство кон перманентноста на загубата (која ги разјадува неговите корени и ги замаглува неговите татковини ), неумоливиот проток на времето, кое, заедно со себе, ги одвлекува и нашите животи, домови, тела и гласови. Сепак, кај него нема да ја сретнеме ултимативната огорченост, радикалниот нихилизам, ниту неотстапноста на постојаното оплакување, туку сочуваната верба и доверба во моќта на зборот, враќањето на светлината и гласот на човечноста.
За тоа сведочи и неговата реплика кон резигнираниот став на Адорно, дека после искуството на Аушвиц, поезијата станува невозможна: „Доколку не продолжеше да се создава поезија и после Холокаустот, тоа ќе беше (значеше) победа на Хитлер.“
Иако протакена со најгорливите лузни од своето време и несреќна, распарчувана и распарчена, татковина – лириката на Загаевски – силно одекнува со својот стоицизам и достоинство, како и со своите универзални пораки и вредности, бидувајќи топло прегрната од своите бројни и респектирани читатели ширум светот.
На тој начин, се потврдува визионерската природа на неговите пораки, според кои: „пишувањето е, пред се’, чин на братство… тунел што води кон другите“ – односно, старата вистина дека „ пишуваме за да го разбереме светот “ – во име на сите луѓе, кои се „уморни од обичниот живот и од обичното умирање“.
Автор: Елизабета Шелева
Автор:
Слични статии
-
-
Вечерва почнуваат 57. Струшки вечери на поезијата
22 август, 2018 -
Последни подготовки за 57. Струшки вечери на поезијата
15 август, 2018 -
Чарлс Симиќ: песните во голема мера се инстинктивни
1 септември, 2017
Последни статии
-
Мирко Попов: „Мораме да се бориме за секој милиметар нормалност. Психички ни е неопходна таа борба. И музиката ни е неопходна.“
— 27 март, 2024Навикнат сум да живеам во комплетно недоразбирање со мнозинството. Порано мислев дека ако дадам сè од себе, во еден момент ќе се разбереме и ќе заживееме среќно и весело до крајот на животот. Тоа кога бев млад. Сега кога сум поискусен, кога можам да ги согледам дури и резултатите од сопствените залагања, јасно ми е…
-
Почина Слаѓана Милошевиќ иконата на новиот бран во поранешна Југославија
— 26 март, 2024На 69-годишна возраст почина Александра Слаѓана Милошевиќ, иконата на новиот музички бран во осумдесетите години во поранешна Југославија. Важеше за икона која ги рушеше сите табуа, а на пошироката јавност ѝ е најпозната по хит-нумерата „Принцеза“ која во 1984 година ја сними со Дадо Топиќ. Вистински бум направи со антологискиот хит и спот „Мики, Мики“…
-
Почина Томислав Петернек, легендарниот фотограф кој ги овековечи последиците од скопскиот земјотрес
— 24 март, 2024Познатиот српски фотограф Томислав Петернек почина на 91-годишна возраст во Белград. Тој беше носител на највисоките титули во професијата и добитник на повеќе домашни и меѓународни награди, а неговите фотографии беа објавени во најзначајните светски весници, пренесува РТС. Томислав Петернек е роден 1933 година во Винковци, а со фотографија се занимава од 1954 година, пишува…
-
ПОЧИНА МИРКО ПОПОВ, ЕДЕН ОД ПИОНЕРИТЕ НА ЕЛЕКТРОНСКАТА СЦЕНА ВО МАКЕДОНИЈА
— 24 март, 2024Денеска по кусо боледување почина еден од највлијателните и најуспешни скопски диџеи, музичари, композитори, текстописци, издавачи и продуценти Мирко Попов. Попов е роден во 1972 година во Скопје. Израснат во Градски ѕид, како што и самиот велеше во неговото „кучкар маало“, почнува да купува плочи и ја засакува музиката уште од основното училиште, што логично резултираше со првите…
-
Лидија Димковска е добитничка на наградата Роман на годината за „Единствен матичен број“
— 15 март, 2024Романот „Единствен матичен број“ на Лидија Димковска е добитник на наградата „Роман на годината“ за 2023 година што ја доделува Фондацијата за унапредување и промоција на културните вредности „Славко Јаневски“. Објавувањето на добитникот на наградата се одржа денеска во кафе-книжарницата „Буква“, а за победникот одлучуваше жири-комисија составена од Влада Урошевиќ, Бранко Цветкоски, Марија Ѓорѓиева, Сашо…
-
Пет романи во најтесен избор за наградата „Роман на годината“
— 11 март, 2024„Единствен матичен број“ од Лидија Димковска („Три“), „Ако се родат некакви чувства: зборник за љубовта на Гоце и Јанка“ од Блаже Миневски („Матица македонска“), „Заборав“ од Томислав Османли („ВиГ Зеница“), „Сѐ уште можам нешто да сторам“ од Фросина Пармаковска („Или – или“) и „Зелениот дворец“ од Сибо („Арс Либрис“) се петте романи што се најдоа…
-
ВРЕДНОСТА НА СПОМЕНИТЕ И НЕДОРАЗБИРАЊЕТО
— 18 февруари, 2024(Кон претставата „Поткровје“, по драмскиот текст „Цена“ на Артур Милер во продукција и режија на Александар Ивановски во копродукција со Македонскиот народен театар од Скопје. Главни улоги: Томислав Давидовски, Хари Михајловски, Елена Кузманов, Горан Ников) Двоактната пиеса на Артур Милер е напишана во далечната 1967 година, веднаш по неговите големи пиеси со кои стекнува светска…
-
ОБЛАК ЧИСТА АКТЕРСКА ИГРА
— 13 февруари, 2024(Кон претставата „Бура и продор“ по концепт и режија на Теа Беговска, а во продукција на Интернационалниот театарски фестивал „Скупи“. Главни улоги: Илин Јовановски, Дениз Рустеми, Бојан Лазаров, Миа Кантарџиева Петровска, Тодор Стојковски, Дин Ибрахим) Најпознатата сентенца на Питер Брук во неговото капитално теоретско дело „Празен простор“ вели: „Можам да земам кој било празен простор…
