Наградата „Голема ѕвезда“ на Милица Стојанова ќе и биде врачена на отворањето на „Браќа Манаки“
— 13 септември, 2018-
Добитник на наградата „Голема ѕвезда“ што ја доделува Друштвото на филмски професионалци на Македонија, оваа година на 39.издание на ИФФК „Браќа Манаки“е актерката Милица Стојанова. Наградата ќе и биде врачена на отворањето на фестивалот на 22 септември.Македонската театарска и филмска дива Милица Стојанова измина трнлив живот, кој започнува со непокорноста на едно мало девојче од Крива Паланка, спартански одгледано од баба ù Алтана. Со паднат чорап и „шаренко фустанче, басмено, убавко, со цветчиња“, во 1948 година тоа девојче доаѓа на Државната театарска школа во Скопје за да станеактерка. Она што следува е раскошна творечка приказна. Се разбира, имало во неа и постојана потреба од топлина и допир, во светот на голема, тревожна осаменост, среде која спокојот – како што вели самата Милица Стојанова – го наоѓала само во неспокојот на ликовите што ги толкува. За Милица Стојанова се напишани многу страници, постојат илјадници фотографии, филмски ленти, познати ни се нејзините запишани размисли, па дури и нејзините таинствени актерски тетратки и елиптични стихови, преку кои таа ја открива тајната на успехот. За неа пишувале и зборувале бројни почитувачи од сите генерации. Иако може да се чини дека е помалку возбудлива статистиката и фактографијата, да се потсетиме колку неодминливо и колку ненадминливо импозантни можат да бидат тие навидум обичните бројки што ги освои храбрата, упорна Милица Стојанова во распонот на повеќе од шест децении творештво. Еве ги тие бројки: во Македонскиот народен театар – 8 статирања и 36 улоги, од кои 4 по пензионирањето; во Драмски театар 61 улога, од кои 11 по пензионирањето; 10 улоги како гостувања во други театри и во вонинституционални проекти; околу 3 000 улоги во различни радиопрограми;26 улоги во ТВ-драми и уште 16 во ТВ-серии; 9 нахсинхронизации на главни женски улоги во македонски филмови, 2 водокументарни филмови; 13 филмски улоги и уште настапи на бројни поетски и други пригодни манифестации. Да споменеме и само дел од наградите: „11 Октомври“ во 1971 година за Сарка во „Нажалена фамилија“ од БраниславНушиќ; Наградата на ЈРТ во 1972 година за радиоулога; „Актерка на годината“ во 1973 година за улогата на Беатриса Хансдорфер во фамозната претстава „Дејството на гама- зраците врз сенишните невени“ од Пол Зиндел, и уште еднаш во 1981 година за ликот на Моника Дорсеј во „Партија реми“ од Д. Кобурн, за која ја добива и Наградата „13Ноември“; во 1982 година ја понесува наградата „Војдан Чернодрински“ за Малина во „Еригон“ од Ј. Плевнеш, во 1984 година „Стериината награда“ за Параскева во „Дупло дно“ од Горан Стефановски, една година пред тоа е одликувана со Орден на труд со златен венец, во 1984 година со Наградата „11 Октомври“ за животно дело, десет годиниподоцна со Наградата „Војдан Чернодрински“ за животно дело и во 1996 година со „Златна плакета“ на Драмски театар – Скопје. Има право Иван Ивановски кога вели дека „Стојанова е една цела историја, една институција, една школа, во кои немаше празни одови, во кои се наоѓаше место само за вистинската и длабока актерска уметност…“ Милица Стојанова соработувала со плејада македонски режисери од сите генерации, а дел од нив – како што самата понекогаш шеговито вели – „ги дипломирала“. Многумина современици ја истакнуваат нејзината актерска ерудиција и темелност. Можеби најдобро
тоа можат да го потврдат нејзините некогашни соседи, кои уште во далечната 1955 година се избезумуваа од нејзините т. н. „часови по врескање“, кога ја подготвувала улогата на хистеричното девојче Бети Парис во „Вештерките од Салем“. Нема, велат, човек што ја запознал Милица Стојанова, а да не сфати дека актерството ù е сè! Бранко Варошлија во
една пригода прецизно забележува: „Основно е да се укаже на фактот дека станува збор за сценски уметник со неоспорен и неброени пати потврден автентичен талент, кој длабоко сраснал со средината во која создава. Талент кој за свој аргумент ја нема само интуицијата, туку и една своевидна и, пред сè, своја школа и сфаќање на уметничкото творештво. Таа школа, ако веќе така ја нарекуваме, ја краси убавото чувство за милјето на сопствената припадност во културното живеење, чувство за сопственото поднебје и не само како културна ознака, туку како егзистенција, воопшто.“ Милица Стојанова е актерка на „грандиозни внатрешни пропорции, а сепак со чиста античка едноставност“ (И. Ивановски), актерка што со подеднаков успех игра физички, политички, дистанциран, апсурден театар, како што игра брилијантно и во жанрот на трагедија и во жанрот на комедија. Во еден запис, Горан Стефановски зборува за актерската сугестивност на Милица Стојанова при длабењето на ликовите што ги толкува: „Од некоја причина, секогаш кога мислам на актерската тајна на Милица Стојанова, пред сè, мислам на нејзините очи. Тие се, велат, огледало на душата. А огледалото на Милица е во постојано движење, потрага, испитување, немирна интроспекција, интензивен внатрешен дијалог.“ Моќта на Милица Стојанова затрансформација е пословична. Нека биде доволно да споменеме дека има играно во три изведби на „Крвави свадби“ од Лорка – во првата играше две улоги – девојка и гатачка, во втората – жената на Леонардо, а во третата – дури пет различни улоги! Не е ни чудо, тогаш, дека Милица Стојанова до ден-денес има – како што вели Петре М. Андреевски –„хипнотичко дејство врз гледачите”. Да потсетиме само на две нејзини маестрални улоги: во „Диво месо“, се сеќава Владимир Георгиевски, низ Милица, „низ песната што ја пееше, грмеше погромот на апокалипсата. Во тоа пеење и космичкиот простор беше доведен до амбисот!“ Еден друг театарски вљубеник од Битола, пак, на овој начин ја опишува моќта на оваа уметница: „Во животот немам кокошка заклано, но ако Милица, како леди Магбет, онака ми сугерира како на Магбет – и јас ќе убивам…“ Подеднакво успешна и на театарската сцена и на филмското платно, нејзината игра е проткаена со најфините трепети на зборот, на мислата, а секој нејзин гест и движење извираат од големиот мисловен механизам со кој ја открива психолошката состојба на ликот. Затоа нејзината игра ни изгледа дека сака да го дофати невозможното, а всушност нè восхитува брилијантно остварувајќи го човечки можното. Милица Стојанова, повеќе од шест децении, низ морфологијата на сите културни и општествени контексти, вклучувајќи го и нашето несреќно транзициско време, со сите свои одиграни улоги, ни покажа како се носи најтешката судбина, како онаа на митската Касандра, осудена да ја кажува вистината за животот и за уметноста, која многумина не сакаат да ја слушнат и прифатат. Ете, такви вредности остава Милица Стојанова во македонската култура.Tекст на Иван Додовski
Автор:
Слични статии
-
-
Награда за најдобар роман на Сашо Огненовски во Хрватска
16 ноември, 2021 -
Валкани игри
14 април, 2021 -
Роман на годината – извадоци од пристигнатите романи (5)
17 март, 2021
Последни статии
-
Мирко Попов: „Мораме да се бориме за секој милиметар нормалност. Психички ни е неопходна таа борба. И музиката ни е неопходна.“
— 27 март, 2024Навикнат сум да живеам во комплетно недоразбирање со мнозинството. Порано мислев дека ако дадам сè од себе, во еден момент ќе се разбереме и ќе заживееме среќно и весело до крајот на животот. Тоа кога бев млад. Сега кога сум поискусен, кога можам да ги согледам дури и резултатите од сопствените залагања, јасно ми е…
-
Почина Слаѓана Милошевиќ иконата на новиот бран во поранешна Југославија
— 26 март, 2024На 69-годишна возраст почина Александра Слаѓана Милошевиќ, иконата на новиот музички бран во осумдесетите години во поранешна Југославија. Важеше за икона која ги рушеше сите табуа, а на пошироката јавност ѝ е најпозната по хит-нумерата „Принцеза“ која во 1984 година ја сними со Дадо Топиќ. Вистински бум направи со антологискиот хит и спот „Мики, Мики“…
-
Почина Томислав Петернек, легендарниот фотограф кој ги овековечи последиците од скопскиот земјотрес
— 24 март, 2024Познатиот српски фотограф Томислав Петернек почина на 91-годишна возраст во Белград. Тој беше носител на највисоките титули во професијата и добитник на повеќе домашни и меѓународни награди, а неговите фотографии беа објавени во најзначајните светски весници, пренесува РТС. Томислав Петернек е роден 1933 година во Винковци, а со фотографија се занимава од 1954 година, пишува…
-
ПОЧИНА МИРКО ПОПОВ, ЕДЕН ОД ПИОНЕРИТЕ НА ЕЛЕКТРОНСКАТА СЦЕНА ВО МАКЕДОНИЈА
— 24 март, 2024Денеска по кусо боледување почина еден од највлијателните и најуспешни скопски диџеи, музичари, композитори, текстописци, издавачи и продуценти Мирко Попов. Попов е роден во 1972 година во Скопје. Израснат во Градски ѕид, како што и самиот велеше во неговото „кучкар маало“, почнува да купува плочи и ја засакува музиката уште од основното училиште, што логично резултираше со првите…
-
Лидија Димковска е добитничка на наградата Роман на годината за „Единствен матичен број“
— 15 март, 2024Романот „Единствен матичен број“ на Лидија Димковска е добитник на наградата „Роман на годината“ за 2023 година што ја доделува Фондацијата за унапредување и промоција на културните вредности „Славко Јаневски“. Објавувањето на добитникот на наградата се одржа денеска во кафе-книжарницата „Буква“, а за победникот одлучуваше жири-комисија составена од Влада Урошевиќ, Бранко Цветкоски, Марија Ѓорѓиева, Сашо…
-
Пет романи во најтесен избор за наградата „Роман на годината“
— 11 март, 2024„Единствен матичен број“ од Лидија Димковска („Три“), „Ако се родат некакви чувства: зборник за љубовта на Гоце и Јанка“ од Блаже Миневски („Матица македонска“), „Заборав“ од Томислав Османли („ВиГ Зеница“), „Сѐ уште можам нешто да сторам“ од Фросина Пармаковска („Или – или“) и „Зелениот дворец“ од Сибо („Арс Либрис“) се петте романи што се најдоа…
-
ВРЕДНОСТА НА СПОМЕНИТЕ И НЕДОРАЗБИРАЊЕТО
— 18 февруари, 2024(Кон претставата „Поткровје“, по драмскиот текст „Цена“ на Артур Милер во продукција и режија на Александар Ивановски во копродукција со Македонскиот народен театар од Скопје. Главни улоги: Томислав Давидовски, Хари Михајловски, Елена Кузманов, Горан Ников) Двоактната пиеса на Артур Милер е напишана во далечната 1967 година, веднаш по неговите големи пиеси со кои стекнува светска…
-
ОБЛАК ЧИСТА АКТЕРСКА ИГРА
— 13 февруари, 2024(Кон претставата „Бура и продор“ по концепт и режија на Теа Беговска, а во продукција на Интернационалниот театарски фестивал „Скупи“. Главни улоги: Илин Јовановски, Дениз Рустеми, Бојан Лазаров, Миа Кантарџиева Петровска, Тодор Стојковски, Дин Ибрахим) Најпознатата сентенца на Питер Брук во неговото капитално теоретско дело „Празен простор“ вели: „Можам да земам кој било празен простор…
