Џими Вејлс ни во сон не можел да замисли дека денес ќе постојат преку 50 милиони објави кога на 15 јануари 2001 заедно со Лери Сангер ја основал онлајн енциклопедијата со слободен пристап, Википедија.
Платформата денес е меѓу 20те најомилени интернет страници на светот и без комерцијална позадина. Вејлс тогаш го составил првиот текст на англиски јазик и читателите ги поздравил како што е вообичаено меѓу програмери со „Hello World” („Здраво свету”).
Само на германски јазик Википедија брои преку 2,5 милиони енциклопедиски сосржини и е на четврто место од сите јазици. По првата англиска верзија, германската беше втората што стартуваше 2 месеца по англиската Википедија во март 2001. Германските страници дневно бележат во просек по 15 милиони пребарувања. Патем, најстарата сочувана верзија на еден текст на германски јазик третира нешто што со корона пандемијата стана познато на секого: „ланчана реакција на полимераза”, односно молекурално биолошка постапка која е попозната под скратеницата ПЦР.
Дали ќе знаевте дека зборот е кованица од „Вики” што на хавајски значи брзо и „енциклопедија”, односно опширна збирка на поими. Според името, „Википедија” треба да служи за пребарување на брзо достапни информации.
Денес под „Вики” подразбираме онлајн понуда која може да се користи и без претходни знаења. Според текстот што може да се најде на Википедија, се работи за „страница чија содржина не само што ја читаат посетителите, туку директно во прозорецот на онлајн пребарувачот може да биде и променета. Целта честопати е заеднички да се кумулира искуство и знаење (колективна интелигенција) и да се документира во форма разбирлива за целната група.”
По правило волонтери “википедијанци” ги пишуваат текстовите. Само за германската страница се пријавени 3,6 милиони лица, но за активни се сметаат само околу 20 илјади.
Но, многу автори не значи и добар квалитет. Затоа постапката за контрола на текстовите во текот на времето постојано се усовршува. Правилата на германофоните важат за посебно строги, но и бројот на луѓе кои сакаат да работат волонтерски е сѐ помал.
Инаку, зад Википедија стои фондацијата Викимедија, на која Вејлс во минатото и ја подарил енциклопедијата. Без реклами и исклучиво од донации се финансираат инфраструктурата на онлајн лексиконот и програмерите. Фондацијата изминатата година имаше прилив од 120 милиони долари.
Листата со јазици со најголем број објави ја предводи англискиот со 6,1 милиони. Веројатно за многумина неочекувано на второ и трето место се јазици кои воопшто не се многу распространети во светот: јазик кој го зборуваат околу 18 милиони лица на Филипините на второ и шведски на трето место пред германската верзија која е на четврто место.Причина за тоа е веројатно што на двата јазика се објавуваат и автоматски или делумно автоматски генерирани објави. Ако се бројат само објавите де факто составени од автори, германската верзија е на второ место.
Според статистиката на Википедија само германската верзија во печатена форма – и без фотографии – би зафаќала 1471 тома. Потребни би биле осум регали, ако на секој се наредат по 200 книги. Последниот би бил до половина пополнет.
Постојано се случува поединечни држави да цензурираат слободно достапни информации. Па така и Викепедија во неколку држави беше блокирана, на пример со години во Кина и Турција, како и курдската верзија во Иран, а еден период не беше достапна ниту узбекистанската. Русија работи на развој на сопствена алтернатива за онлајн лексиконот основан од Американците Вејлс и Сангер. Според информации на руските медиуми за тоа веќе бил издвоен и соодветен буџет.
Извор: Дојче веле
Навикнат сум да живеам во комплетно недоразбирање со мнозинството. Порано мислев дека ако дадам сè од себе, во еден момент ќе се разбереме и ќе заживееме среќно и весело до крајот на животот. Тоа кога бев млад. Сега кога сум поискусен, кога можам да ги согледам дури и резултатите од сопствените залагања, јасно ми е…
На 69-годишна возраст почина Александра Слаѓана Милошевиќ, иконата на новиот музички бран во осумдесетите години во поранешна Југославија. Важеше за икона која ги рушеше сите табуа, а на пошироката јавност ѝ е најпозната по хит-нумерата „Принцеза“ која во 1984 година ја сними со Дадо Топиќ. Вистински бум направи со антологискиот хит и спот „Мики, Мики“…
Познатиот српски фотограф Томислав Петернек почина на 91-годишна возраст во Белград. Тој беше носител на највисоките титули во професијата и добитник на повеќе домашни и меѓународни награди, а неговите фотографии беа објавени во најзначајните светски весници, пренесува РТС. Томислав Петернек е роден 1933 година во Винковци, а со фотографија се занимава од 1954 година, пишува…
Денеска по кусо боледување почина еден од највлијателните и најуспешни скопски диџеи, музичари, композитори, текстописци, издавачи и продуценти Мирко Попов. Попов е роден во 1972 година во Скопје. Израснат во Градски ѕид, како што и самиот велеше во неговото „кучкар маало“, почнува да купува плочи и ја засакува музиката уште од основното училиште, што логично резултираше со првите…
Романот „Единствен матичен број“ на Лидија Димковска е добитник на наградата „Роман на годината“ за 2023 година што ја доделува Фондацијата за унапредување и промоција на културните вредности „Славко Јаневски“. Објавувањето на добитникот на наградата се одржа денеска во кафе-книжарницата „Буква“, а за победникот одлучуваше жири-комисија составена од Влада Урошевиќ, Бранко Цветкоски, Марија Ѓорѓиева, Сашо…
„Единствен матичен број“ од Лидија Димковска („Три“), „Ако се родат некакви чувства: зборник за љубовта на Гоце и Јанка“ од Блаже Миневски („Матица македонска“), „Заборав“ од Томислав Османли („ВиГ Зеница“), „Сѐ уште можам нешто да сторам“ од Фросина Пармаковска („Или – или“) и „Зелениот дворец“ од Сибо („Арс Либрис“) се петте романи што се најдоа…
(Кон претставата „Поткровје“, по драмскиот текст „Цена“ на Артур Милер во продукција и режија на Александар Ивановски во копродукција со Македонскиот народен театар од Скопје. Главни улоги: Томислав Давидовски, Хари Михајловски, Елена Кузманов, Горан Ников) Двоактната пиеса на Артур Милер е напишана во далечната 1967 година, веднаш по неговите големи пиеси со кои стекнува светска…
(Кон претставата „Бура и продор“ по концепт и режија на Теа Беговска, а во продукција на Интернационалниот театарски фестивал „Скупи“. Главни улоги: Илин Јовановски, Дениз Рустеми, Бојан Лазаров, Миа Кантарџиева Петровска, Тодор Стојковски, Дин Ибрахим) Најпознатата сентенца на Питер Брук во неговото капитално теоретско дело „Празен простор“ вели: „Можам да земам кој било празен простор…
