Човекот, љубовта и исконот
— 30 март, 2021(Кон поетската збирка „Бездомни песни“ на Илмар Лехтпере во издание на ПНВ Публикации, Скопје, 2020 година)
Лириката во себе носи исконски тектоники кои поетите успеваат да ги препознаат и да ги напишат благодарение на својот талент. Емотивниот код на лирската поезија е главниот клуч кој го отвора тој чувствен концепт и стиховите, носејќи со себе метафорични глазури рашируваат пејзаж во кој и природата и урбаната територија говорат со ист јазик: со јазикот на митологијата. Илмар Лехтпере во поетската збирка „Бездомни песни“ го приближува митолошкиот лакмус на исконот до лирскиот вкус на стихот каде што љубовта нема поетна, туку станува бескраен процес на себеспознавање и себеоткривање. Кратката, но силна поетска збирка го провлекува еросот низ тенките иглени уши на танатосот и прави читателот да не ја сфаќа таа средба како клинч, како вечна борба, туку како неопходност на надополнувањето. Имено, смртта е црниот корифеј на она што ние целиот живот го бараме, а тоа е љубовта. Оваа контрадикција, всушност во овие стихови се наметнува како рационален модалитет, но тоа не мора секогаш да е така. Секое суштество што се родило, мора и да умре. Лехтпере во овие песни говори за споменувањето и сеќавањето како духовна вечност, за едни обриси од љубовните игри чии сенки го одржувале нашиот дух и после физичкото заминување на љубената.
Поетската збирка е поделена во два дела: „Селки“ и „Соѕвездијата постојано се менуваат – љубов и Алцхајмер“. Селките, митолошки суштества од шкотската народна литература се т.н. луѓе-фоки. Во овој дел Лехпере говори за тоа вмрежување на човекот во природните констелации, но не како прилагодлив чинител, туку како метаболитички конструкт. Двете негови подолги песни: „Селки“ и „Сон“ говорат за човековото претопување во исконските вертикали. Барајќи го човечкото битствување токму во паралелизмот на емотивната со планетарната чувственост, тој се втурнува во преинсталирање на човечката филозофија најмногу преку рефлективната анализа на природните текови кои без остаток ги детерминираат неговите духовни параметри. И тоа го прави низ кратки, совршено прецизно срочени тихови:
„Заталкав
во твојата шума од песни и вражби
птичји пој
волчји виј
песна од дрва што шумолат
за тишината
дури и тишината тука пее
самовилите се дома“
(„Сон“)
Во овој дел Лехпере говори и за националната препознатливост, за една лексичка поврзаност како дел од духовниот живот, но сето тоа низ лирски пасажи од кои создава мудри, но конвулзивни стихови полни со возбуда и трепет. Лехпере говори за една вистина која е многу далечна, за една неиспитаност и за неодговорени прашања кои го обвиткуваат нашиот духовен корпус и не тераат во никогаш незавршено преисипитување:
„Кога дојде да ме посетиш
Тука во мојот егзил
Драга пријателко
Тоа беше мојот прв конатакт
Со домот
По многу години“
(„Татковата татковина“)
Вториот дел од оваа поетска збирка говори токму за таа есенцијална поврзаност на емотивноста со исконот, но и за понатамошното трагање по вистината за она што било дел од нашиот емотивен концепт, но поминало и останало некаде во „соѕвездијата кои постојано се менуваат“. Илмар Лехтпере не става наслови на овие песни, но читајќи ги имате впечаток дека насловите и не ви требаат затоа што овие песни се надополнуваат една со друга низ филозофката подреденост, но и низ рефлексијата која ги превртува сите љубовни размисли, го преиспитува минатото и посегнува по надреалниот свет како единствениот спас за повторна средба после смртта. Токму затоа и споменав погоре дека оваа поезија не говори за вечната борба на еросот со танатосот, туку за превозмогнувањето на неминовноста и отворањето на тешката порта кон оној другиот, мудриот свет без почеток и крај:
„Но тука во нашиот егзил
Твојот мал надреален свет
Е единственото место
Каде што чувствувам топлина
И љубов
Единственото место
Каде што не сум сам“
После вториот прочит овие песни можат да се прочитаат и како поема, како лирска авантура во која митологијата и исконот не се само знаковни созвучја на вечноста, туку се и еден вид на флуидна гама која авторот многу често ја именува со „љубов.“ Овие стихови испреплетувајќи се низ асоцијативните текови на припадноста, посветеноста и неизвесноста не потсетуваат дека вечниот живот е алхемички спој на легендата и споменот. Лехтпере говори и за татковината и за љубовта и за митологијата, но и за природата. Човекот во неговите стихови е релевантен дел од сето ова во вистинска смисла на зборот. Метафорите во овие стихови се еден вид на изразни катализатори низ кои поетската мисла и лиричноста го облеваат читателот со импресии отворајќи низ прашања за битствувањето и неговата смисла:
„Се нишаме заедно
На работ од пеколот
Каде што страдањето
Одново и одново
Те турка во јамата
Не можам да те задржам
Па паѓам со тебе“
„Бездомни песни“ е стихуван манифест на љубовта и споменот, поетска ѕвездена констелација од која извираат стихови кои имаат призвук на максими, а рефлексијата овој мудар автор ни ја нуди и како поттекст, но и како прашање. Илмар Лехтпере низ остри и импактни стихови говори и за овој и за оној свет и за човекот и за Богот, но и за Богот во човекот.
Рецензија на Сашо Огненовски
Автор:
Слични статии
-
-
Поетиката на гревот и храброста на животот
28 ноември, 2023 -
АВТЕНТИЧНОСТА И АНГАЖМАНОТ НА КОСОВСКИОТ ТЕАТАР
20 ноември, 2023 -
ПСЕВДОИСТОРИЈАТА НА АМЕРИКАНСКИОТ СОН
12 јули, 2023
Последни статии
-
Мирко Попов: „Мораме да се бориме за секој милиметар нормалност. Психички ни е неопходна таа борба. И музиката ни е неопходна.“
— 27 март, 2024Навикнат сум да живеам во комплетно недоразбирање со мнозинството. Порано мислев дека ако дадам сè од себе, во еден момент ќе се разбереме и ќе заживееме среќно и весело до крајот на животот. Тоа кога бев млад. Сега кога сум поискусен, кога можам да ги согледам дури и резултатите од сопствените залагања, јасно ми е…
-
Почина Слаѓана Милошевиќ иконата на новиот бран во поранешна Југославија
— 26 март, 2024На 69-годишна возраст почина Александра Слаѓана Милошевиќ, иконата на новиот музички бран во осумдесетите години во поранешна Југославија. Важеше за икона која ги рушеше сите табуа, а на пошироката јавност ѝ е најпозната по хит-нумерата „Принцеза“ која во 1984 година ја сними со Дадо Топиќ. Вистински бум направи со антологискиот хит и спот „Мики, Мики“…
-
Почина Томислав Петернек, легендарниот фотограф кој ги овековечи последиците од скопскиот земјотрес
— 24 март, 2024Познатиот српски фотограф Томислав Петернек почина на 91-годишна возраст во Белград. Тој беше носител на највисоките титули во професијата и добитник на повеќе домашни и меѓународни награди, а неговите фотографии беа објавени во најзначајните светски весници, пренесува РТС. Томислав Петернек е роден 1933 година во Винковци, а со фотографија се занимава од 1954 година, пишува…
-
ПОЧИНА МИРКО ПОПОВ, ЕДЕН ОД ПИОНЕРИТЕ НА ЕЛЕКТРОНСКАТА СЦЕНА ВО МАКЕДОНИЈА
— 24 март, 2024Денеска по кусо боледување почина еден од највлијателните и најуспешни скопски диџеи, музичари, композитори, текстописци, издавачи и продуценти Мирко Попов. Попов е роден во 1972 година во Скопје. Израснат во Градски ѕид, како што и самиот велеше во неговото „кучкар маало“, почнува да купува плочи и ја засакува музиката уште од основното училиште, што логично резултираше со првите…
-
Лидија Димковска е добитничка на наградата Роман на годината за „Единствен матичен број“
— 15 март, 2024Романот „Единствен матичен број“ на Лидија Димковска е добитник на наградата „Роман на годината“ за 2023 година што ја доделува Фондацијата за унапредување и промоција на културните вредности „Славко Јаневски“. Објавувањето на добитникот на наградата се одржа денеска во кафе-книжарницата „Буква“, а за победникот одлучуваше жири-комисија составена од Влада Урошевиќ, Бранко Цветкоски, Марија Ѓорѓиева, Сашо…
-
Пет романи во најтесен избор за наградата „Роман на годината“
— 11 март, 2024„Единствен матичен број“ од Лидија Димковска („Три“), „Ако се родат некакви чувства: зборник за љубовта на Гоце и Јанка“ од Блаже Миневски („Матица македонска“), „Заборав“ од Томислав Османли („ВиГ Зеница“), „Сѐ уште можам нешто да сторам“ од Фросина Пармаковска („Или – или“) и „Зелениот дворец“ од Сибо („Арс Либрис“) се петте романи што се најдоа…
-
ВРЕДНОСТА НА СПОМЕНИТЕ И НЕДОРАЗБИРАЊЕТО
— 18 февруари, 2024(Кон претставата „Поткровје“, по драмскиот текст „Цена“ на Артур Милер во продукција и режија на Александар Ивановски во копродукција со Македонскиот народен театар од Скопје. Главни улоги: Томислав Давидовски, Хари Михајловски, Елена Кузманов, Горан Ников) Двоактната пиеса на Артур Милер е напишана во далечната 1967 година, веднаш по неговите големи пиеси со кои стекнува светска…
-
ОБЛАК ЧИСТА АКТЕРСКА ИГРА
— 13 февруари, 2024(Кон претставата „Бура и продор“ по концепт и режија на Теа Беговска, а во продукција на Интернационалниот театарски фестивал „Скупи“. Главни улоги: Илин Јовановски, Дениз Рустеми, Бојан Лазаров, Миа Кантарџиева Петровска, Тодор Стојковски, Дин Ибрахим) Најпознатата сентенца на Питер Брук во неговото капитално теоретско дело „Празен простор“ вели: „Можам да земам кој било празен простор…
