(Не)културен сон
— 25 јули, 2017Сегашната власт не нуди концепт на такви реформи или воведување на нови системи на вредности, уште помалку некаков стриктно дефиниран национален интерес, или барем тоа не го прави така јавно и лицемерно, како што тоа го правеше злосторничконо здружение. Впрочем, во таа влада има доволно паметни луѓе кои знаат дека тоа така не функционира. Едновремено, барем засега, ни актуелниот министер за култура не дефилира со флоскули од типот на одбрана на националниот интерес, не се треска од земја како претходнана заради некакви измислени „македонски вредности“, туку повеќе бара одговор на „предизвиците на модерното време, новите културни наративи, новите технологии, уметнички изрази и новата публика“! И така и треба да биде. Тоа се, впрочем, предизивиците на современата култура. Секој обид државата директно да се замеша во определувањето „што е добро, а што е зло“ – барем во културата и уметноста – неповратно води кон повторна диктатура на лични/групни интереси и/или вкусови. Нема толку паметна држава што може тие проблеми да ги разреши на општо задоволство. Но затоа има, претпоставувам, доволно паметни поединци, учени луѓе, кои слободоумно, но и во името на државата, ако истата ги праша, можат да кажат, што е добро, а што е зло“ во културата и уметноста, кои се и кои треба да бидат ингеренциите на таа држава во културата пред сè и посредно во уметноста, итн.
Засега, Владата и Министерството за култура се држат до некои зацртани политики во нивната предизборна програма. На пример, дека клучните вредности на владината културна политика се слободата на творештвото, еднаквоста и универзалното добро, а најважните движечки принципи се пристапноста, учеството и еднаквите услови и права за сите. Дека концептот на културна демократија, која го промовира учеството на сите граѓани во културата и во создавањето на културните политики е битен за нив, дека културата мора да има прогресивна општествена функција: да поттикнува, да полемизира, да продлабочува, да критикува, да експериментира, да создава нови вредности, итн. Овој концепт е европски тренд во културата и не познава строга контрола од страна на државата, зашто културата по својата природа е отворена кон другите култури, отворена кон сите граѓани. Оваа Влада вели дека не сака да биде авторитарен чинител на културниот живот и главен оперативец во културата како досега, туку само регулатор на општите рамки на културниот систем и на основните цели на културната политика.
Добро, секогаш е полесно нештата да се стават на хартија отколку да се спроведат во пракса. И секогаш е полесно да кажете што не е отколку што е, односно што не е култура отколку што е култура. Во тоа обилно (ќе) ни помага минатото искуство и, за почеток, доволно би било да се избегнуваат сите оние стапици на премногу моќ и пари, нешта што буквално ги спобудалеа претходните.
Друга работа е како тоа – ако биде спроведено – ќе биде прифатено во разгалената македонска култура којашто себеси се смета за национален интерес број еден – мит потхрануван со децении, а особено последнава деценија. Зашто, кога некој ќе ве убеди дека сте најважната карика во идентитетскиот ланец, дека секој „творечки“ испрдок треба да биде платен со грст златници, дека светот нема поим што е тоа култура и уметност а ние сме тие дадени од господа да го подучиме… тогаш таквите приказни му се удираат од глава токму на оној кој ги сонува. Како во нашиот случај, нели. Нашиот (не)културен сон трае предолго, прескап е и непродуктивен. Ние божем имаме светски уметници, присутни и ценети на елитните сцени, ама на истите сè уште со суво злато им ги плаќаме сите „проекти“, на возраст од четириесетина години им доделуваме статус национален уметник и им исплаќаме секој месец по илјада евра! Тоа, извинете, го немаше ни во најцрниот комуносоцијализам! А колку за споредба: прашајте било кој ликовен уметник кога последен пат видел толку пари за самостојна изложба? Освен ако не е Ацо „Рембрант“, женатаму и некој од таа банда!
Или, како е можно, заради редица „причини“, еден огромен дел вработени во институциите (театрите особено) со години да немаат никаков работен ангажман? Ние во континуитет трупаме институции, а во институциите непотребни и неспособни луѓе кои ја чинат оваа држава големи пари, без обврски и одговорности, без знаења и умеења. Нашите централни институции немаат визија и мисија, немаат развојни програми, не знаат зошто постојат. Односно – знаат, а тоа „знаење“ најчесто се сведува на непродуктивни итромански „програми“ и „проекти“ на раководството и неколкумина околу него. Ние никогаш не сме спровеле истражување дали ваквото нивно постоење се поклопува со потребите на заедницата која им ги подмирува сите потреби, од плати, преку програмски трошоци до материјални издатоци? Со што тие придонесуваат во сопствениот и општиот развој? Кои се целите на нивното постоење, низ што се исполнува нивната мисија во домашната култура? Со што, на пример, беше оправдано отворањето на еден „Театар комедија“? Ни недостасуваше комедија во животот или требаа да се нахранат големите партиски апетити на неколкумина? Или Музеј на македонскиот хорор? Кој воопшто во светот гради институции без солидно културолошко истражување на потребите од истите? Ние, секако, уште долго нема да доживееме одделни културни институции, особено музеите, да бидат самоодржливи или со минимална помош од државата, зашто целото рамниште на културата ни е сè уште премногу ниско. Или е ниско знаењето и умеењето на директорите, сеедно. Но, како да ја вергламе истата плоча, со децении, како да се вртиме на некакво налудничаво тркало, без цел и без резултат. А тоа пак значи дека ни се џабе и темелни вредности, и национални интереси, (детински) самофалби и (лековерни) себепромоции. Културата од тоа нема никаква полза.
Извор: teodosievskiumetnost.wordpress.com
Автор; Златко Теодосиевски
Автор:
Слични статии
-
-
Валкани игри
14 април, 2021 -
Културата за власта е маргинална појава
25 јуни, 2019 -
Почнува КРИК – Фестивал за критичка култура
18 јуни, 2019
Последни статии
-
Мирко Попов: „Мораме да се бориме за секој милиметар нормалност. Психички ни е неопходна таа борба. И музиката ни е неопходна.“
— 27 март, 2024Навикнат сум да живеам во комплетно недоразбирање со мнозинството. Порано мислев дека ако дадам сè од себе, во еден момент ќе се разбереме и ќе заживееме среќно и весело до крајот на животот. Тоа кога бев млад. Сега кога сум поискусен, кога можам да ги согледам дури и резултатите од сопствените залагања, јасно ми е…
-
Почина Слаѓана Милошевиќ иконата на новиот бран во поранешна Југославија
— 26 март, 2024На 69-годишна возраст почина Александра Слаѓана Милошевиќ, иконата на новиот музички бран во осумдесетите години во поранешна Југославија. Важеше за икона која ги рушеше сите табуа, а на пошироката јавност ѝ е најпозната по хит-нумерата „Принцеза“ која во 1984 година ја сними со Дадо Топиќ. Вистински бум направи со антологискиот хит и спот „Мики, Мики“…
-
Почина Томислав Петернек, легендарниот фотограф кој ги овековечи последиците од скопскиот земјотрес
— 24 март, 2024Познатиот српски фотограф Томислав Петернек почина на 91-годишна возраст во Белград. Тој беше носител на највисоките титули во професијата и добитник на повеќе домашни и меѓународни награди, а неговите фотографии беа објавени во најзначајните светски весници, пренесува РТС. Томислав Петернек е роден 1933 година во Винковци, а со фотографија се занимава од 1954 година, пишува…
-
ПОЧИНА МИРКО ПОПОВ, ЕДЕН ОД ПИОНЕРИТЕ НА ЕЛЕКТРОНСКАТА СЦЕНА ВО МАКЕДОНИЈА
— 24 март, 2024Денеска по кусо боледување почина еден од највлијателните и најуспешни скопски диџеи, музичари, композитори, текстописци, издавачи и продуценти Мирко Попов. Попов е роден во 1972 година во Скопје. Израснат во Градски ѕид, како што и самиот велеше во неговото „кучкар маало“, почнува да купува плочи и ја засакува музиката уште од основното училиште, што логично резултираше со првите…
-
Лидија Димковска е добитничка на наградата Роман на годината за „Единствен матичен број“
— 15 март, 2024Романот „Единствен матичен број“ на Лидија Димковска е добитник на наградата „Роман на годината“ за 2023 година што ја доделува Фондацијата за унапредување и промоција на културните вредности „Славко Јаневски“. Објавувањето на добитникот на наградата се одржа денеска во кафе-книжарницата „Буква“, а за победникот одлучуваше жири-комисија составена од Влада Урошевиќ, Бранко Цветкоски, Марија Ѓорѓиева, Сашо…
-
Пет романи во најтесен избор за наградата „Роман на годината“
— 11 март, 2024„Единствен матичен број“ од Лидија Димковска („Три“), „Ако се родат некакви чувства: зборник за љубовта на Гоце и Јанка“ од Блаже Миневски („Матица македонска“), „Заборав“ од Томислав Османли („ВиГ Зеница“), „Сѐ уште можам нешто да сторам“ од Фросина Пармаковска („Или – или“) и „Зелениот дворец“ од Сибо („Арс Либрис“) се петте романи што се најдоа…
-
ВРЕДНОСТА НА СПОМЕНИТЕ И НЕДОРАЗБИРАЊЕТО
— 18 февруари, 2024(Кон претставата „Поткровје“, по драмскиот текст „Цена“ на Артур Милер во продукција и режија на Александар Ивановски во копродукција со Македонскиот народен театар од Скопје. Главни улоги: Томислав Давидовски, Хари Михајловски, Елена Кузманов, Горан Ников) Двоактната пиеса на Артур Милер е напишана во далечната 1967 година, веднаш по неговите големи пиеси со кои стекнува светска…
-
ОБЛАК ЧИСТА АКТЕРСКА ИГРА
— 13 февруари, 2024(Кон претставата „Бура и продор“ по концепт и режија на Теа Беговска, а во продукција на Интернационалниот театарски фестивал „Скупи“. Главни улоги: Илин Јовановски, Дениз Рустеми, Бојан Лазаров, Миа Кантарџиева Петровска, Тодор Стојковски, Дин Ибрахим) Најпознатата сентенца на Питер Брук во неговото капитално теоретско дело „Празен простор“ вели: „Можам да земам кој било празен простор…
