Збогувајќи се од Балашевиќ, многумина уште еднаш се збогуваа со Југославија
— 4 март, 2021Ова не е текст за Ѓорѓе Балашевиќ. Не е ниту за неговата смрт. Колку пати може да умре Југославија? Безброј. Југославија е вечна. Како песна на Балашевиќ. За него пишуваат и ќе пишуваат оние кои подобро го познаваа, ги слушаа неговите песни и го сакаа повеќе од мене. Ова е текст за Југославија и нејзината смрт. Во текстот се поставува прашањето: Колку пати може да умре една земја, т.е. конкретно, Југославија? Синоќа, пораките на заедништво во тагата се размавтаа низ Југославија. Збогувајќи се од Балашевиќ, многумина од нас, уште еднаш се збогуваа со Југославија.
Преку разни мрежи, на читателот, како и мене, верувам дека му доаѓаше: не сум бил посветен љубител на неговата музика, но вечерва чувствувам дека тагата и загубата се преголеми. Можеби и читателот како и јас, синоќа на ХРТ повторно ја гледаше снимката од концертот во Пула, во 2001 година. И очите му беа полни солзи додека во првите редови пред бината ги гледаше децата родени по Југославија, како во еден глас ги пеат песните на кои, по прирадата на нештата, не може да се сеќаваат, и така сепак, можеби и несакајќи ја живеат Југославија.
Ако гледал, читателот ги видел и средовечните луѓе по рабовите на арената во Пула: седат на трибините како во времеплов. Се потсетуваат…Навистина, на што се сеќаваат?
Сеќавањето на Југославија е како шпанска серија – сапуница на „пијанство и кич“. Силни страсти, неуверливи заплети и уште полоши расплети. Сплет на љубов и омраза со пеење и пукање. Како во песните на Балашевиќ – на работ на кичот и преку тој раб. Затоа толку лесно се идентификуваме со нив. Тоа се песни на нашите животи, токму зато што се кич. Нашите животи се – кич. Веднаш да се разбереме, не мислам дека во тоа има нешто лошо за Балашевиќ. Да ни беа животите (југословенските, а особено постјугословенските) со повеќе смисла, верувам дека Балашевиќ би пишувал поинакви песни.
Така тоа излегува кога бедните и преку секоја мерка, лоши јунаци без кои не може да се замисли ниедна сапуница, ќе навлезат во вистинскиот свет и ќе почнат да го обликуваат по сопствена мера. Ако не ги избркаме на време, почнуваме да ги живееме нивните фикции. А тука нема место за нијанси и внимателно расудување. Само силни емоции и брзи и површни заклучоци Но, впечатокот за површноста е погрешен. Затоа што во тој едноставен, плочест, црно-бел свет секогаш се заклучува и избира помеѓу доброто и лошото. Колку и да е рамен, длабочината на (моралниот) пад во тој свет е загарантирана.
Балашевиќ, пак, се покажа како непогрешлив судија на страната на доброто. Тоа на неговиот кич му дава една повисока – морална вредност. Кога се идентификуваме со неговите песни и кога му се предаваме на јадот и болката во нив, ние заправо сакаме и себе си да се видиме подобри отколку што инаку сме. На истиот начин се сеќаваме и на Југославија. По сите промашени одлуки и нивните грди исходи, се сеќаваме на некои подобри верзии од нас самите. Тука, во тој измислен подобар свет се среќаваат гледачите од трибините на работ на арената и децата од првите редови, кога заедно, во еден глас ги пеат песните на Балашевиќ, т.е. на Југославија.
Затоа ширум Југославја течеа солзи и кога починаа и Оливер Драгојевиќ, и неодамна Мира Фурлан, но и кога погина Тоше Проески, кому фактичката Југославија, како и на неговата публика, тешко дека би можела да им значи нешто.
Југославија се буди секојпат кога ни е тешко, кога помислуваме дека сме во неволја и кога соседите ќе ни подадат рака и ќе ни кажат – не сте сами. Да, чист кич. Но морално супериорен кич. Тоа го гледавме, да речеме, во 2014 година кога на плоштадот во Скопје, Македонците носеа и оставаа помош за настраданите во поплавите во Србија. Го гледавме тоа и неодамна кога пораките на утеха од оваа страна на Дунав тргнаа кон Загреб, настрадан во земјотрес. Тие своевидни канали на солидарноста ги копаа и ги одржуваа заедно со другите, секој на свој начин – и Проески, Драгојевиќ, Фурлан, Балашевиќ.
Во југословенската сапуница, наспроти злите негативци, тие се позитивни суперхерои. На разорната моќ на реалната политика ѝ одговараше позитивната симболична моќ на популарната култура. Исходот на тој нерамноправен судир мораше да биде трагичен: од едната страна гола сила, од другата страна…Навистина, што е од другата страна: неколку песни, приказни, филмови. Но таква каква што е, нематеријална и флуидна, понекогаш скудна во своите содржини, популарната култура сепак е неуништлива. Сапуниците стремат своите едноставни модели да ги развиваат во недоглед. Така и Југославија. Со неа и Балашевиќ.
Автор:Дејан Илиќ
Извор: Peščanik.net
Автор:
Слични статии
Последни статии
-
Мирко Попов: „Мораме да се бориме за секој милиметар нормалност. Психички ни е неопходна таа борба. И музиката ни е неопходна.“
— 27 март, 2024Навикнат сум да живеам во комплетно недоразбирање со мнозинството. Порано мислев дека ако дадам сè од себе, во еден момент ќе се разбереме и ќе заживееме среќно и весело до крајот на животот. Тоа кога бев млад. Сега кога сум поискусен, кога можам да ги согледам дури и резултатите од сопствените залагања, јасно ми е…
-
Почина Слаѓана Милошевиќ иконата на новиот бран во поранешна Југославија
— 26 март, 2024На 69-годишна возраст почина Александра Слаѓана Милошевиќ, иконата на новиот музички бран во осумдесетите години во поранешна Југославија. Важеше за икона која ги рушеше сите табуа, а на пошироката јавност ѝ е најпозната по хит-нумерата „Принцеза“ која во 1984 година ја сними со Дадо Топиќ. Вистински бум направи со антологискиот хит и спот „Мики, Мики“…
-
Почина Томислав Петернек, легендарниот фотограф кој ги овековечи последиците од скопскиот земјотрес
— 24 март, 2024Познатиот српски фотограф Томислав Петернек почина на 91-годишна возраст во Белград. Тој беше носител на највисоките титули во професијата и добитник на повеќе домашни и меѓународни награди, а неговите фотографии беа објавени во најзначајните светски весници, пренесува РТС. Томислав Петернек е роден 1933 година во Винковци, а со фотографија се занимава од 1954 година, пишува…
-
ПОЧИНА МИРКО ПОПОВ, ЕДЕН ОД ПИОНЕРИТЕ НА ЕЛЕКТРОНСКАТА СЦЕНА ВО МАКЕДОНИЈА
— 24 март, 2024Денеска по кусо боледување почина еден од највлијателните и најуспешни скопски диџеи, музичари, композитори, текстописци, издавачи и продуценти Мирко Попов. Попов е роден во 1972 година во Скопје. Израснат во Градски ѕид, како што и самиот велеше во неговото „кучкар маало“, почнува да купува плочи и ја засакува музиката уште од основното училиште, што логично резултираше со првите…
-
Лидија Димковска е добитничка на наградата Роман на годината за „Единствен матичен број“
— 15 март, 2024Романот „Единствен матичен број“ на Лидија Димковска е добитник на наградата „Роман на годината“ за 2023 година што ја доделува Фондацијата за унапредување и промоција на културните вредности „Славко Јаневски“. Објавувањето на добитникот на наградата се одржа денеска во кафе-книжарницата „Буква“, а за победникот одлучуваше жири-комисија составена од Влада Урошевиќ, Бранко Цветкоски, Марија Ѓорѓиева, Сашо…
-
Пет романи во најтесен избор за наградата „Роман на годината“
— 11 март, 2024„Единствен матичен број“ од Лидија Димковска („Три“), „Ако се родат некакви чувства: зборник за љубовта на Гоце и Јанка“ од Блаже Миневски („Матица македонска“), „Заборав“ од Томислав Османли („ВиГ Зеница“), „Сѐ уште можам нешто да сторам“ од Фросина Пармаковска („Или – или“) и „Зелениот дворец“ од Сибо („Арс Либрис“) се петте романи што се најдоа…
-
ВРЕДНОСТА НА СПОМЕНИТЕ И НЕДОРАЗБИРАЊЕТО
— 18 февруари, 2024(Кон претставата „Поткровје“, по драмскиот текст „Цена“ на Артур Милер во продукција и режија на Александар Ивановски во копродукција со Македонскиот народен театар од Скопје. Главни улоги: Томислав Давидовски, Хари Михајловски, Елена Кузманов, Горан Ников) Двоактната пиеса на Артур Милер е напишана во далечната 1967 година, веднаш по неговите големи пиеси со кои стекнува светска…
-
ОБЛАК ЧИСТА АКТЕРСКА ИГРА
— 13 февруари, 2024(Кон претставата „Бура и продор“ по концепт и режија на Теа Беговска, а во продукција на Интернационалниот театарски фестивал „Скупи“. Главни улоги: Илин Јовановски, Дениз Рустеми, Бојан Лазаров, Миа Кантарџиева Петровска, Тодор Стојковски, Дин Ибрахим) Најпознатата сентенца на Питер Брук во неговото капитално теоретско дело „Празен простор“ вели: „Можам да земам кој било празен простор…
